Thermiek, de motor voor zweefvliegers

Een toestel van enkele honderden kilo’s met twee personen aan boord landt op het vliegveld van Weelde na een vlucht van ruim 3 uur. De piloten vertellen ons dat ze 200 km hebben afgelegd, een schitterende vlucht waarbij ze geen druppel brandstof nodig hadden. Dit is mogelijk dankzij een wonder van de natuur: thermiek!

Wat is thermiek precies?

Eenvoudig gezegd is dit opstijgende lucht. Door in zo’n luchtkolom te cirkelen kunnen we hoogte winnen, soms tot wel 5 m/s in België. Niet iedere dag is geschikt om te zweefvliegen. In onze streek is het weer vaak te slecht en kunnen we geen thermiek vinden. Op mooie zomerdagen staan zweefpiloten met een smile op hun gezicht, want goed weer staat vaak synoniem voor thermiek.Doordat elk oppervlak een andere warmtecapaciteit heeft, warmen bepaalde grondsoorten (bv. zand of omgeploegde aarde) veel sneller op dan andere (water, bos…). Boven oppervlakken die makkelijk opwarmen kunnen warme luchtbellen gevormd worden en met wat wind lossen de bellen en stijgen ze op als een onzichtbare warme luchtballon. Bij een kolom van opstijgende lucht dankzij deze bellen spreken we dus van sterke thermiek. De zuil kan heel smal zijn, waardoor je zweefvliegtuigen maar ook paragliders vaak heel scherpe bochten ziet maken.

Hoe herkent de piloot thermiek?

Om thermiek te herkennen heb je 2 belangrijke zaken: instrumenten in de cockpit en ervaring. Ieder zweefvliegtuig heeft een VVI of verticale snelheidsmeter aan boord als belangrijkste instrument om thermiek te vinden. Dit toestel geeft aan of de glider stijgt of daalt. Daarnaast is ervaring belangrijk. Onder mooie cumuluswolken – schaapjeswolken in de volksmond – heb je een grote kans om thermiek te vinden. Op plaatsen waar geen wolken zijn, is er meestal een neerwaartse luchtstroom die we willen vermijden. Ervaring leert je om goede wolken te herkennen en je perfect te positioneren om de beste stijgstromen te vinden.

Zijn er verschillende soorten thermiek?

Er bestaan heel wat verschillende soorten thermiek, maar in het vakjargon wordt vaak de term gewone en blauwe thermiek gebruikt. Bij gewone thermiek zijn er cumuli aanwezig, waardoor we de thermiek makkelijker kunnen vinden. Bij blauwe thermiek is er zo weinig vochtigheid in de lucht dat er geen wolken kunnen gevormd worden wanneer de lucht opstijgt, afkoelt en normaal gezien met voldoende vochtigheid condenseert. Op zo’n moment baseren we ons vooral op de warmtecapaciteiten van het grondsoorten waarboven we vliegen.

Zonder thermiek kan je dus niet vliegen?

Inderdaad, thermiekvliegen is een kunst en kan bij jonge piloten voor veel frustratie zorgen. Zelf staan ze na enkele minuten terug aan de grond, terwijl ervaren piloten enkele uren rond het veld blijven cirkelen. Als beginnend piloot word je gemotiveerd met diploma’s om duurvluchten te maken van 1 en daarna 5 uur. Ervaren rotten nemen het tegen elkaar op tijdens wedstrijden om zo snel mogelijk een bepaald parcours af te leggen. Het is vooral belangrijk dat kennis en ervaring met jonge piloten wordt gedeeld.

Reportage uit: RateOne editie 06